Chủ quyền quốc gia lãnh thổ được xác lập và thực thi bởi Nhà nước, do vậy, những tài liệu nguyên gốc của Vương triều Nguyễn và trực tiếp của các vua nhà Nguyễn về tổ chức, chỉ đạo và thực thi các hoạt động chủ quyền ở Hoàng Sa và Trường Sa là những tài liệu, chứng cứ pháp lý quan trọng nhất của Việt Nam trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền đối với Hoàng Sa và Trường Sa. Trong các tập Châu bản triều Nguyễn còn lại, có đến gần hai chục văn bản phản ánh hoạt động chủ quyền của Việt Nam ở Hoàng Sa và Trường Sa dưới các triều vua Gia Long, Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức. Chẳng hạn tờ tấu của Bộ Công ngày 21 tháng 6 năm Minh Mệnh thứ 19 (1838) về việc đoàn khảo sát Hoàng Sa của Đỗ Mậu Thưởng, Lê Trọng Bá báo cáo đã đến được 25 đảo (trong 3 sở), còn 1 sở hơi xa lại gặp gió lớn nên chưa tới được. Đoàn còn mang về 4 bức hoạ và 1 quyển nhật ký ghi chép.