​Cách nay 48 năm (20/6/1977 – 20/6/2025) chế độ Khmer Đỏ diệt chủng đẩy cao chiến dịch thanh trừng nội bộ tàn khốc, sát hại dã man những người yêu nước và người dân Campuchia vô tội, tại thôn Koh Tha-mor, xã Tunloung, huyện Memot, tỉnh Kompong Cham (nay là tỉnh T’bong Kh’mum), giáp với tỉnh Sông Bé (nay là tỉnh Bình Phước Việt Nam), Trung đoàn phó Hun Sen khi đó 25 tuổi cùng 4 đồng đội của ông sau khi quyết định li khai chế độ Khmer Đỏ diệt chủng, đã vượt qua biên giới sang Việt Nam để tìm sự giúp đỡ lật đổ chế độ Khmer Đỏ diệt chủng tàn bạo nhất trong lịch sử do Pol Pot cầm đầu. Sau rất nhiều vất vả, gian nan, với lòng kiên trì và ý chí quyết tâm tìm kiếm sự giúp đỡ của quốc tế và Việt Nam để đánh đổ chế độ Khmer Đỏ diệt chủng, hồi sinh đất nước Campuchia.

Đảng, Nhà nước, Nhân dân và Quân đội nhân dân Việt Nam đã mở rộng vòng tay đón “Trung đoàn phó Hunsen” và các đồng đội.

Căn cứ của Lữ đoàn 874 thuộc Quân khu 7 tại ấp Suối Râm, xã Long Giao, huyện Xuân Lộc (cũ, nay là Thị trấn Long Giao, huyện Cẩm Mỹ) được chọn để giúp đỡ ngài Hun Sen thành lập Lực lượng vũ trang đoàn kết cứu nước Campuchia và mở Trung tâm huấn luyện tại đây vào ngày 12/5/1978.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Hunsen cắt băng khánh thành tượng đài (ảnh tư liệu)

Sự kiện thành lập Đoàn 125 đã đáp ứng yêu cầu tất yếu của lịch sử, tạo ra sự chuyển biến mang tính bước ngoặt trong cuộc đấu tranh của nhân dân Campuchia, nhằm xoá bỏ chế độ diệt chủng Pol Pot. Ngay từ khi ra đời, Lực lượng vũ trang đoàn kết cứu nước Campuchia đã sát cánh cùng quân tình nguyện Việt Nam, lập nên những chiến công oanh liệt, góp phần thiết thực làm nên chiến thắng lịch sử ngày 7/1/1979, đem lại sự hồi sinh cho dân tộc Campuchia và vĩnh viễn ngăn ngừa chế độ diệt chủng quay trở lại.

Năm 2011, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 (Việt Nam) phối hợp với Quân đội Hoàng gia Campuchia đã tiến hành quy tập, xây dựng một khu nghĩa trang, nơi an nghỉ của 49 chiến sỹ cách mạng Campuchia. Sau đó, Quân khu 7 và UBND tỉnh Đồng Nai tiếp tục trùng tu, nâng cấp và xây dựng Khu di tích Đoàn 125. Khu di tích gồm 03 hạng mục chính: Đài tưởng niệm, nhà lưu niệm và nghĩa trang, tất cả đều được xây dựng theo kiến trúc Campuchia.

Ngày 02/01/2012, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam và Thủ tướng Vương quốc Campuchia, Khu di tích lịch sử Đoàn 125 được khánh thành và đón nhận Bằng Công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Từ khi khánh thành cho đến nay, Di tích Đoàn 125 thường xuyên được quân đội và nhân dân hai nước thường xuyên tu bổ, nâng cấp và luôn đón nhận các đoàn của Quân đội Hoàng gia từ Campuchia sang thăm viếng. Đặc biệt, các bạn trẻ và sinh viên Campuchia đang công tác học tập tại Việt Nam hằng năm đều trở về đây biểu thị lòng biết ơn những người đã góp phần hồi sinh một dân tộc có nền văn minh Angkor lâu đời, biết ơn Nhân dân và quân đội Việt Nam trọn nghĩa, vẹn tình với nhân dân Campuchia láng giềng, gắn bó cùng nhau qua hàng nghìn năm lịch sử.

Không chỉ người anh em Campuchia, cán bộ, chiến sỹ Quân đội nhân dân Việt Nam, cán bộ và nhân dân Đồng Nai nhất là thế hệ trẻ thường xuyên tham quan, nghe kể chuyện lịch sử, nghe về tình đoàn kết chiến đấu giữa Nhân dân hai nước để tiếp tục giữ gìn, góp phần không ngừng củng cố và gắn kết mối quan hệ hữu nghị tốt đẹp giữa hai dân tộc./.

                                                                Trần Thanh Hùng

Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam – Campuchia tỉnh Đồng Nai